Vojtech (2015/SK)

W 2006 roku Tomáš Holetz na swoim blogu, w artykule Nie umiemy kręcić dobrych filmów pisał tak: "Ostatnia słowacka komedia to Pacho Hybský zbojník. Nakręcili ją w 1975 roku i od wtedy w naszych kinach nie było słowackiego filmu, podczas oglądania którego ludzie zwijaliby się ze śmiechu [1]". Minęło 10 lat i mimo że na Słowacji kręci się znacznie więcej (i lepszych) filmów niż w 2006 roku, to w repertuarze królują dramaty społeczne, a jeśli już pojawi się jakaś komedia, to zdecydowanie trudno zaśmiewać się przy niej do rozpuku. Vojtech, w reżyserii Viktora Csudai, to chyba pierwsza słowacka pozycja z tego gatunku, przy której śmiałam się w głos.

 Foto: Cultfilm, Continental film

Vitajte, rekreanti: 10 czeskich i słowackich filmów wakacyjno-urlopowych (2000-2016)

Poniżej 10 propozycji czeskich i słowackich filmów wakacyjno-urlopowych z ostatnich lat. Wśród nich prym wiodą komedie: z bohaterami możemy zabrać się na wycieczkę do Chorwacji (2 filmy) lub do rodziny na wieś, a mieszczuchy mogą podsmażyć się przed petrżalskim blokiem. Oprócz filmów fabularnych znalazły się tu także dwa dokumenty oraz wakacyjny program rozrywkowo-podróżniczy, poświęcony urokom Słowacji. Jeśli ktoś jednak tego lata nie ma ochoty zaśmiewać się  do rozpuku, może obejrzeć dramat zrealizowany w formie paradokumentu, którego twórcy zabierają widzów na wątpliwej przyjemności urlop do Skandynawii. Część pozycji można obejrzeć z polskim tłumaczeniem.

Poslední plavky, fot. Bioscop

Ivetka i góra. Życie po objawieniu/Ivetka a hora (2008/CZ)

W każdą pierwszą niedzielę miesiąca we wsi Litmanová, na wschodzie Słowacji (zupełnie blisko polskiej granicy) tysiące wiernych pielgrzymuje na polanę na górze Zvir. To tam w 1990 roku, po raz pierwszy, trojgu dzieci - Ivetce, Katce i jej bratu, w czasie burzy ukazała się Matka Boska. Kolejne widzenia powtarzały się przez pięć lat (1990 - 1995), co miesiąc, tym razem w obecności wiernych, których w tym czasie przez Litmanovą przeszło kilka milionów. 

Iveta Korcáková, Ivetka i góra foto: Negativ

Kryminalne lata 90-te we współczesnym kinie czeskim. Filmy i seriale oparte na faktach, cz.1 Ojcowie chrzestni

Jaromír Hanzlík (odtwórca roli Lamberta Krejčířa, ojca tytułowego bohatera w filmie Gangster Ka): Przeczytałem scenariusz, dzwonię do reżysera i mówię: "Sądziłem, że ten film będzie oparty na prawdziwych wydarzeniach. Ale coś takiego? To fikcja, prawda?". A on mi odpowiada: "Nie, to nie jest fikcja. W większości to rzeczywistość". A ja na to: "Boże, co to za kraj! To jest straszne". I dlatego przyjąłem tę rolę [5].

Gangster Ka, foto: Bioscop

Cyrk Bukowsky (Cirkus Bukowsky) 2013-2014/CZ

Telewizja Polska w zeszłym roku była wyjątkowo hojna dla czechofilów; w jej programie znalazły się aż dwa czeskie seriale. Pierwszy z nich to Na tropie prawdy/Clona, drugi - Cyrk Bukowski/Cirkus Bukowsky, składające się z dwóch części (po 6 odcinków, w Polsce wyświetlone jako całość) road movie w reżyserii Jana Pachla, kryminalny powiew świeżości w stylu glauque:).

T.M.A/Darkness (2009/CZ)

T.M.A w reżyserii Juraja Herza, to produkcja (mimo, że trailer sprawia zupełnie niepoważne wrażenie), którą warto obejrzeć nie tylko z horrorowej ciekawości. To zwyczajnie, zupełnie wciągający film, co więcej z udziałem Małgorzaty Kożuchowskiej, w dość nietypowej dla siebie roli.

 [5]

Słowackie Oskary rozdane: Slnko v sieti 2016

Nie chodzi o życie. Chodzi o film. Pod takim hasłem Słowacka Akademia Filmowa i Telewizyjna (Slovenská filmová a televízna akadémia) po raz drugi zorganizowała w bratysławskim kinie Lumière, trwający od 11 do 17 kwietnia 2016 roku, Tydzień Słowackiego Filmu (Týždeň slovenského filmu) - przegląd, w trakcie którego widzowie mogli obejrzeć rodzime produkcje (z 2015 roku) oraz spotkać się z ich twórcami i krytykami. Wyświetlono 28 filmów (fabularne, dokumentalne i animowane), które po zakończeniu przeglądu, w jego ramach, zaprezentowane zostaną także w innych słowackich miastach.

Zwieńczeniem Tygodnia Słowackiego Filmu była wczorajsza (16.04) uroczysta gala wręczenia narodowych nagród filmowych, przyznawanych przez Słowacką Akademię Filmu i Telewizji (swój głos w demokratycznych wyborach oddają wszyscy członkowie) - statuetek Slnko v sieti (Słońce w sieci).

Fontána pre Zuzanu 3 (Fountain for Suzanne) 1999/SK

Fontána pre Zuzanu 3, na Słowacji zwana śmieciem (odpad), a w Czechach koszmarkiem (příšernost), kiedyś zgodnie uznawana najgorszym słowackim filmem, dziś dopiero na 9 miejscu w rankingu, to produkcja wieńcząca muzyczną trylogię Dušana Rapoša. 

Fontána pre Zuzanu 2 (Fountain for Suzanne) 1993/SK

Dušan Rapoš, wiedziony sukcesem filmu Fontána pre Zuzanu, postanowił po latach nakręcić drugą część; tym razem scenariusz napisał osobiście wraz z Jozefem Paštéką. O ile w przypadku części pierwszej można było próbować określić przynależność gatunkową filmu, a kiczowatość zrzucić na karb egzaltacji młodzieży, która jest jego bohaterem (tak zresztą tłumaczono: film kiczowaty jak pierwsze miłości, o których opowiada), to część druga wymyka się jakimkolwiek kategoryzacjom, a to w taki sposób, że trudno w ogóle zdecydować, jak go rozumieć i traktować.

Fontána pre Zuzanu 1 (Fountain for Suzanne) 1985/SK

Kiedy przed dwunastoma laty zaczynałam studiować Filologię Słowacką, ówczesna słowacka kinematografia praktycznie nie istniała, a nasza zakładowa filmoteka zawierała cztery kasety video: Rivers of Babylon (1998) – komediodramat w reżyserii Vlada Balca oraz trylogię Dušana Rapoša Fontána pre Zuzanu/Fontanna dla Zuzanny (1985, 1993, 1999). To zestawienie naprawdę nie rozbudzało filmoznawczej ani jakiejkolwiek ciekawości, nawet biorąc pod uwagę fakt, że dla Słowaków to produkcje kultowe. 

Tak ďaleko, tak blízko (So Far, So Near) 2015/SK

źródło wszystkich zdjęć: materiały prasowe

Lata 2008-2010 to na razie chyba najszczęśliwszy okres dla słowackich filmów dokumentalnych*. W czasie kiedy rodzima twórczość fabularna niekoniecznie cieszyła się poważaniem, to właśnie dokumenty stanowiły najmocniejszy filar tamtejszej kinematografii i dumny produkt eksportowy. Stąd także w Polsce (również w powszechnej dystrybucji kinowej) obejrzeć mogliśmy takie filmy jak Ślepa miłość (Slepé lásky, 2008), Kucharze historii (Ako sa varia dejiny, 2009), Osadne (Osadné, 2009), Granica (Hranica, 2009) czy Miejski portal randkowy (Nesvadbovo, 2010).  

Vinaři 2014-2015/CZ

Pierwsze skojarzenie to popularny w Polsce film w reżyserii Tomáša Bařiny, Młode wino (Bobule). Nie bez przyczyny, serial został wyprodukowany przez tego samego producenta (Tomáš Vican), do współpracy zaproszono kilku tych samych aktorów, w obu produkcjach winiarstwo i Morawy stanowią motyw przewodni. Obie również swój humor, w znacznej mierze, budują na przeciwieństwach i stereotypach.

Zločin v Polné 2016/CZ

Karykatura z okresu Hilsneriady, rok 1900;  źródło : commons.wikimedia.org

Tak jak prawie sto lat temu cała Polska żyła sprawą Gorgonowej, tak Czesi w XX wiek wchodzili, przeżywając Hilsneriadę, serię procesów sądowych, toczących się w sprawie brutalnego zabójstwa młodej szwaczki, katoliczki Anežki Hrůzovej. Sprawa ta, porównywana do francuskiej Afery Dreyfusa, stała się głośna, nie tyle z powodu okrucieństwa zabójcy, co z powodu rzekomego mordu rytualnego, którego na dziewczynie miał dokonać miejscowy Żyd.

Od Fica do Fica (2012/SK)

Według socjologa Fedora Gála, od wypowiedzi którego rozpoczyna się film, polityka przyciąga specyficzny rodzaj ludzi. 70% z nich cierpi na różnego rodzaje ułomności psychiczne i fizyczne, i paradoksalnie to właśnie one pozwalają im parać się tym zajęciem. "Chciałbym mieć chociaż tę pewność, że przedstawiciele kraju, w którym żyję są zdrowi na umyśle".

Źródło: Pixabay (moritz320)

Aż po uszy (Až po uši) 2014/CZ

Aż po uszy, w reżyserii Jana Hřebejka (w Polsce znanego z wielu filmów, m.in. Pod jednym dachem, Musimy sobie pomagać, Na złamanie karku, Piękność w opałach, Do Czech razy sztuka, Niedźwiadek) to trzynastoodcinkowy komediodramat romantyczny, prosto ze skąpanej letnim słońcem Pragi. Jedna z trzech serialowych produkcji, jakie było nam dane obejrzeć w zeszłym roku w polskim tłumaczeniu (po Cyrku Bukowsky i Na tropie prawdy), tym razem na HBO.

Ankieta OTO 2015 (16. edycja)

Wczoraj, w sobotę 12 marca 2016, w Słowackim Teatrze Narodowym odbyła gala wręczenia statuetek dla zwycięzców zorganizowanej przez  dziennik Nový Čas Ankiety OTO Osobnosť televíznej obrazovky. Nagrody dla wyróżnionych osobowości telewizyjnych przyznano po raz szesnasty. Zwycięzcy w 14 kategoriach (po 7 nominowanych w każdej) wybierani są przez widzów i czytelników dziennika Nový Čas, który na swoich łamach drukuje kupony z ankietą (2 etapy głosowania). 

Doktori 2014/SK

Dziesięcioodcinkowy, wyemitowany przez TV Markiza, słowacki serial medyczny; specjalizacja: kardiochirurgia. Akcja skupia się wokół najlepszych lekarzy (ale czy ktoś kiedyś nakręci serial o miernotach?;) oddziału kardiochirurgii bratysławskiego Centrum Kardiologii, a rozpoczyna się w chwili dołączenia do zespołu doktora Tomáša Stacha (Alexander Bárta). Tomáš Stacho, oczywiście wybitny, światowej sławy kardiochirurg, powraca po latach spędzonych na zagranicznych kontraktach na urlop na Słowację, i trafiając przypadkiem do szpitala, w którym pracuje jego była narzeczona oraz paru przyjaciół sprzed lat, postanawia przyjąć propozycję pracy w tejże placówce, i pozostać w kraju. 

Případy 1. oddělení 2014 - /CZ

Wysyp seriali kryminalnych nie ominął także telewizji czeskiej (mam wrażenie, że jest ich znacznie więcej niż w Polsce). Co roku pojawiają się nowe, mniej lub bardziej interesujące pozycje, a biorąc pod uwagę ich dość mocne pod każdym względem zróżnicowanie oraz ilość, jest w czym wybierać. Tym, co łączy większość z nich, to to, że jak podkreślają producenci, oparte zostały na faktach, czyli aktach spraw (chodzi o przestępstwa, których dokonano, i nad którymi pracowano w latach 90-tych). W większości przypadków jednak można odnieść wrażenie, że akta były jedynie luźną inspiracją dla scenarzysty. Co innego w przypadku serialu Případy 1. oddělení, tu stanowią one najmocniejszy filar scenariusza. A jego autorami, oprócz życia;), są Naczelnik Wydziału Zabójstw Josef Mareš oraz dziennikarz Jan Malinda.

       źródło: ftp://www.ceskatelevize.cz

Mamon 2015/CZ

Mamon to sześcioodcinkowy kryminalny thriller produkcji HBO Europe, czeski remake norweskiego serialu Mammon, w Polsce zrealizowanego pod tytułem Pakt (z Marcinem Dorocińskim w roli głównej); tegoroczny zwycięzca Czeskiego Lwa w kategorii Najlepszy Serial Telewizyjny. 

Fotograf (Fotograf) 2015/CZ

Nominowany do tegorocznej nagrody Czeskie Lwy w kategorii Najlepszy Film, Fotograf w reżyserii Ireny Pavláskovej to według recenzji Táni Zabloudilovej z radia Wave film "dla czytelników tabloidów". Czeskich taboidów regularnie jeszcze nie śledzę, być może dlatego oglądałam ten film przez uprzedzeń, chociaż skażona pewną dawką wiedzy po uprzednim seansie filmu dokumentalnego Saudek, Jan: Ženatý, svobodný, rozvedený, vdovec. Skażona, bo zaznajomienie się z tematem psuje nieco odbiór filmu. Dokument warto obejrzeć po filmie fabularnym.

Jan Saudek (prawdziwy:), Fotograf, foto: Bioscop

Kriminálka Staré Mesto 2010 - 2013/SK

Mimo ostatniego istnego, jak na tamtejsze warunki, nawału polskich seriali w telewizji słowackiej (RTVS: Prawo Agaty, Lekarze, Przepis na życie) w Polsce ciągle trudno obejrzeć jakąś serialową produkcję zza południowej granicy (nie licząc zeszłorocznej emisji w TVP czeskiego Cyrku Bukowskiego/Cirkus Bukowsky, Na tropie prawdy/Clona i komedii Aż po uszy na HBO). A wbrew pozorom jest w czym wybierać. Po pierwsze, Kriminálka Staré Mesto, liczący dwie serie (2010, 2013) serial kryminalny wyprodukowany przez słowacką telewizję publiczną RTVS.

První republika (The Manor House) 2014/CZ

První republika (Pierwsza Republika) to świetny, zrealizowany z niekłamanym rozmachem czeski serial, który ma szansę przypaść do gustu nawet najbardziej wybrednym widzom. A w szczególności tym, którzy po hiszpańskim Gran Hotel poszukują podobnych wrażeń. 

Czeskie Lwy 2016

Już w najbliższą sobotę, 5 marca po raz 23 rozdane zostaną najważniejsze czeskie nagrody przyznawane za twórczość filmową i telewizyjną, Czeskie Lwy. O tym, kto otrzyma jedną z 15 statuetek, nazywanych także czeskimi Oskarami decyduje, składająca się z 266 członków (twórcy filmowi i telewizyjni) Czeska Akademia Filmowa i Telewizyjna (ČFTA). Nowością tegorocznej gali będzie rozdanie nagród w kategoriach za twórczość telewizyjną, wśród nominowanych znalazły się produkcje stacji: Česká televize, TV Prima, TV Nova, HBO Europe i TV Barrandov. 

Kryształowa statuetka Lwa

Na tropie prawdy (Clona) 2014/CZ

Na tropie prawdy to jeden z dwóch czeskich seriali, które w zeszłym roku wyemitowała TVP HD. Ten drugi to także wyprodukowany przez czeską telewizję publiczną Cyrk Bukowsky. Oba prezentują nieco inny poziom, ale łączy je jedno, zrealizowane zostały z dużym sentymentem dla skandynawskiego kryminału. W przypadku Na tropie prawdy niestety tylko pod względem estetycznym.